“Rəhman və Rəhim olan Allahın adı ilə”   № 2650525 27 sentyabr 2025-ci il   Zati-aliləri 27 sentyabr 2025-ci il tarixli, İran İslam Respublikasının Xarici İşlər naziri cənab Seyid Abbas Əraqçinin Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş katibi və Təhlükəsizlik Şurasının sədrinə ünvanladığı, Təhlükəsizlik Şurasının 2231 (2015) saylı qətnaməsi ilə bağlı vəziyyət barədə məktubu təqdim etməkdən şərəf duyuram.                                                    Sizə minnətdar olaram ki, bu məktubu və onun qoşmasını Təhlükəsizlik Şurasının və Ümumi Məclisin sənədi kimi, 84-cü gündəliyin “Milli və beynəlxalq səviyyədə hüququn aliliyi” maddəsi çərçivəsində dərc edəsiniz.   Xahiş edirik ən yüksək ehtiramlarımızı qəbul edəsiniz.   Əmir Səid İrəvani Səfir, Daimi Nümayəndə   Hörmətli cənab Antonio Guterres, BMT Baş katibi, Nyu-York   Hörmətli cənab Sang Jin Kim, BMT Təhlükəsizlik Şurasının sədri, Nyu-York        بسم الله الرحمن الرحیم   “Rəhman və Rəhim olan Allahın adı ilə”   27 sentyabr 2025-ci il  Zati-aliləri Mən Fransa, Böyük Britaniya və ABŞ-ın 2231 (2015) saylı qətnamə ilə ləğv edilmiş Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələrini bərpa etməyə çalışaraq, İran İslam Respublikasının sülhməramlı nüvə proqramını Təhlükəsizlik Şurasının gündəliyində saxlamaq üçün son ümidsiz cəhdləri ilə bağlı yazıram. Bununla əlaqədar olaraq, İranın prinsipial mövqeyini aşağıdakı kimi təkrar bəyan etmək istərdim:  Əvvəlki yazışmalarımda izah etdiyim kimi, üç Avropa ölkəsi (sözdə E3) tərəfindən təqdim edilmiş bildiriş hüquqi və prosedur baxımından qüsurlu idi və buna görə də etibarsızdır. E3 öz öhdəliklərini yerinə yetirməkdən imtina edərək hərəkət etmiş, JCPOA-nın Mübahisələrin Həlli Mexanizmini (DRM) işə salmamış, 2231 (2015) saylı qətnamənin əhatə dairəsindən kənar tənzimləmələr tələb etməklə onu pozmuş və hətta MAQATE tərəfindən qorunan İran obyektlərinə qarşı hərbi hücumları əsaslandırmağa cəhd etmişdir. Onların“snap-back” mexanizmi deyilən prosedura istinad etməsi isə açıq şəkildə prosesdən sui-istifadədir.   Ləğv edilmiş qətnamələrin bərpası cəhdləri təkcə hüquqi baxımdan əsassız deyil, həm də siyasi və mənəvi cəhətdən qeyri-məqbul və qəbuledilməzdir. İranın nüvə proqramı ilə bağlı bütün məsələlər JCPOA və 2231 saylı Qətnamə ilə artıq həll olunmuşdur. Bundan əlavə, İsrail rejimi və ABŞ tərəfindən İranın nüvə obyektlərinə qarşı həyata keçirilmiş qeyri-qanuni hərbi əməliyyatlar vəziyyəti kökündən dəyişmiş, həmin ləğv edilmiş qətnamələri köhnəlmiş və mövcud reallıqlardan uzaq bir hala gətirmişdir.  2231 saylı qətnamənin 11-ci operativ bəndində açıq şəkildə qeyd olunur ki, Təhlükəsizlik Şurası “iştirak edən dövlətlərin mövqelərini nəzərə almalıdır”. Təəssüf ki, İran, Çin və Rusiya Federasiyasının mövqelərinə baxmayaraq, Şura sədri qətnamə layihəsini səsverməyə çıxarmışdır. Çin, İran və Rusiyanın 28 avqust 2025-ci il tarixli birgə məktubunda vurğulandığı kimi, Təhlükəsizlik Şurası E3-ün qüsurlu kommunikasiyasına əsaslanaraq hərəkət edə bilməz. 2231 saylı qətnaməyə məhəl qoymayan və ya onu pozan hər hansı tədbir BMT üzv dövlətləri üçün hüquqi öhdəliklər yarada bilməz.  Bundan başqa, Koreya Respublikasının təqdim etdiyi qətnamə layihəsi ilə bağlı səsvermə zamanı iki daimi üzv – Çin və Rusiya, həmçinin Əlcəzair və Pakistan, sanksiyaların köhnəldiyini və ləğv edilməli olduğunu açıq şəkildə bəyan etmişlər. Şura sədrinin, Koreya Respublikasının və Qayananın bitərəf mövqeyi isə layihənin legitim olmadığını daha da vurğulamışdır. Həmin qətnamənin qəbul edilməməsi bir daha təsdiq etmişdir ki, heç bir dövlət əvvəlki məhdudiyyətləri bərpa etmək məcburiyyətində deyildir. Beynəlxalq hüquq və BMT Nizamnaməsi aydın şəkildə göstərir ki, öhdəliklər etibarsız prosedurlardan və ya Şura daxilində konsensusun olmamasından yarana bilməz.  26 sentyabr 2025-ci ildə 2231 saylı qətnamənin texniki uzadılmasına dair Rusiya-Çin qətnamə layihəsi üzrə keçirilmiş səsvermənin nəticələri bir daha nümayiş etdirdi ki, Təhlükəsizlik Şurasında İrana qarşı sanksiyaların bərpası ilə bağlı konsensus yoxdur. Bu vəziyyət ABŞ-ın qanunsuz olaraq “snap-back” mexanizmini işə salmağa çalışdığı 2020-ci ilin oktyabr ayındakı vəziyyəti xatırladır. O zaman Şura sədri 25 avqust 2020-ci il tarixli məktubunda (S/2020/837) Şuranın tədbir görmək iqtidarında olmadığını açıq şəkildə bəyan etmişdi. Daha sonra, 21 sentyabr 2020-ci il tarixli məktubda on üç üzv ABŞ məktubunun 2231 saylı qətnamənin 11-ci bəndinə uyğun bildiriş təşkil etmədiyini və heç bir avtomatik prosesin işə salınmadığını təsdiqləmişdi. Həmin dövrdə BMT Baş Katibi və Katiblik də konsensusun olmamasına istinad edərək, sanksiya mexanizmini tətbiq etməkdən və ya bərpa etməkdən imtina etmişdi.  Yuxarıda qeyd edilənləri nəzərə alaraq və 26 sentyabr 2025-ci ildə Təhlükəsizlik Şurasının iclasında verdiyim bəyanatda açıq şəkildə bildirdiyim kimi, JCPOA və 2231 saylı qətnamə çərçivəsində öz öhdəliklərini pozan E3 ölkələri “əhəmiyyətli icra olunmaması” ilə bağlı hər hansı mövqelərini itirmişlər. Onların “snap-back mexanizmi” adlandırdıqları prosedura müraciət etməsi prosesdən kobud şəkildə sui-istifadədir.  Şura sədrinin 19 sentyabrda səsverməyə təqdim etdiyi qətnamə layihəsi 2231 saylı qətnamənin tələblərinə cavab verməmiş və artıq ləğv edilmiş sanksiyaları bərpa edə bilməmişdir.  E3 və ABŞ-ın ləğv edilmiş sanksiyaları bərpa etmək cəhdləri tamamilə etibarsızdır. 2231 saylı qətnamə razılaşdırıldığı kimi qüvvədən düşür. Həmin qətnamə çərçivəsində nüvə ilə bağlı bütün məhdudiyyətlər 18 oktyabr 2025-ci il tarixində daimi olaraq sona çatacaqdır. İran bundan sonra bu məhdudiyyətlərin uzadılması, yenidən tətbiqi və ya canlandırılması ilə bağlı hər hansı cəhdləri tanımayacaqdır.  Müvafiq olaraq, İran İslam Respublikası 2231 (2015) saylı qətnamə əsasında ləğv edilmiş qətnamələrin guya bərpasını qətiyyətlə rədd edir. Nə İran, nə də BMT-yə üzv hər hansı digər dövlət bu cür qeyri-qanuni tədbirlərə əməl etmək öhdəliyi daşımır.   Zati-aliləri, Qanundan kənar fəaliyyət göstərən və dar siyasi gündəmlərlə idarə olunan bəzi Qərb dövlətlərinin Katiblikdən İrana qarşı siyasi təzyiqlər üçün sui-istifadə etməsinə yol verilməməsi üçün məsuliyyət hissinizə güvənirik. Belə sui-istifadə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının etibarını və neytrallığını, eyni zamanda Təhlükəsizlik Şurasının nüfuzunu ciddi şəkildə zədələyəcəkdir.  Buna görə də biz Zati-alilərinizi, sanksiyalar komitəsi və Ekspertlər Paneli də daxil olmaqla, sanksiya mexanizmlərini yenidən canlandırmaq cəhdlərinin qarşısını almağa çağırırıq. BMT-nin heç bir resursu bu cür qeyri-qanuni tədbirlərə ayrılmamalı və ya onlara dəstək göstərilməməlidir.  İran İslam Respublikası ardıcıl olaraq ədalətli, balanslı və davamlı həll yollarına yönəlmiş diplomatiyaya hazır olduğunu nümayiş etdirmişdir. Təəssüf ki, E3 ölkələri və ABŞ, İranın təzyiqlərə boyun əyəcəyini düşünərək qarşıdurmanı seçmişlər. Tarix bu fərziyyənin yanlış olduğunu sübut etmişdir və gələcəkdə də sübut edəcəkdir.  İran İslam Respublikası öz suveren hüquq və mənafelərini qətiyyətlə müdafiə etməkdə davam edəcəkdir. İrana zərər vurmaq məqsəd ediləcək istənilən cəhd müvafiq cavab tədbirləri ilə qarşılanacaq və tam məsuliyyət əməkdaşlıq əvəzinə qarşıdurma və təzyiq yolunu seçənlərin üzərinə düşəcəkdir.  Bu məktubun Baş Assambleyanın və Təhlükəsizlik Şurasının rəsmi sənədi kimi yayılmasını təmin edəcəyiniz təqdirdə minnətdar olacağam.  Zati-aliləri, ən yüksək ehtiramımı qəbul etməyinizi xahiş edirəm.   Seyid Abbas Əraqçı İran İslam Respublikasının Xarici İşlər Naziri   Hörmətli Cənab Sang Jin Kim BMT Təhlükəsizlik Şurasının Sədri