مناسبات سیاسی ایران و جمهوری آذربایجان

از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی  و استقلال جمهوری آذربایجان در سال 1991، جمهوری اسلامی ایران همواره در مسیر برقراری نزدیکترین و دوستانه ترین مناسبات با جمهوری آذربایجان تلاش کرده است و حمایت های جمهوری اسلامی ایران در سخت ترین شرایط سیاسی و اقتصادی این کشور در اولین سالهای استقلال از مواردی است که در ذهن و خاطره مردم و مقامات آذربایجان باقی مانده است.

علاوه بر اینکه اشتراکات تاریخی، فرهنگی، دینی و زبانی، ایران و جمهوری آذربایجان را به یکدیگر پیوند می دهد، مناسبات خوب بین دو کشور در طی سال های گذشته ناشی از یک اراده قوی سیاسی در هر دو طرف بوده که خوشبختانه برای ارتقاء مناسبات و همکاریهای سیاسی تاثیرات مثبت داشته است، به گونه ای که روسای جمهوری دو کشور در چند سال اخیر بارها با یکدیگر ملاقات داشته اند.

از سوی دیگر، جمهوری آذربایجان،  با توجه به همسایگی و مرزهای مشترک بین دو کشور، جایگاه مهمی را در روابط خارجی کشورمان دارد. در واقع، سیاست خارجی هر کشوری از همسایگان آن شروع می شود. این مفهوم بر این اصل استوار است که کشورهای همسایه ناگزیر هستند که با یکدیگر در تعامل باشند و همگرایی را جایگزین واگرایی کنند. بنابراین، سمت و سوی "سیاست همسایگی" با چنین نگاه تعاملی به روابط بین ایران و جمهوری آذربایجان حاکم است.

در همین راستا، خوشبختانه جمهوری اسلامی ایران  با موضع گیری های اخیر و با دیدارها با مقامات جمهوری آذربایجان،  فضای سیاسی موجود در روابط دوجانبه را مطلوب تر ساخته است. بویژه، روابط بین جمهوری ایران و جمهوری آذربایجان پس از دیدار روسای جمهور دو کشور در حاشیه اجلاس سازمان همکاری های اقتصادی (اکو) در عشق آباد، شتاب بیشتری به خود گرفته است. در دیدار عشق آباد، روسای جمهوری دو کشور، علاوه  بر تاکید بر گسترش روابط دوجانبه سیاسی، خواهان تحرک در همکاری های اقتصادی از جمله در حوزه نفت و گاز، توسعه راه های ارتباطی، همکاری های مرزی و مشارکت در بازسازی مناطق آزاد شده قره باغ شدند. به دنبال این دیدار، توافق هایی در زمینه های ذکر شده به امضاء رسیده و هم اکنون اجرایی کردن آن ها در حال انجام است.

همچنین، دو کشور در سطح منطقه ای و بین المللی از همکاریهای خوبی برخوردارند. هم اکنون همکاری های بین دو کشور در قالب روابط سه جانبه و چندجانبه شامل موارد زیر است:

• همکاری های سه جانبه ایران، جمهوری آذربایجان و روسیه
• همکاری های سه جانبه ایران، جمهوری آذربایجان و ترکیه
• همکاری های چهار جانبه ایران، جمهوری آذربایجان، ترکیه و ترکمنستان
• همکاری های شش جانبه، موسوم به پلتفرم 3+ 3 (شامل ایران، روسیه، ترکیه، جمهوری آذربایجان، ارمنستان و گرجستان)

جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان به عنوان دو همسایه با بیشترین اشتراکات تاریخی، فرهنگی  و قرار گرفتن بر سر مهمترین کریدور جهانی شمال – جنوب زمینه فراوانی برای همکاری دوجانبه و همگرایی منطقه ای دارند. در سال های اخیر برخی رژیم ها و طرف های ثالث تلاش کردند مانع از نزدیکی و پیوند هر چه بیشتر دو کشور دوست، برادر، همسایه  شوند که البته با درایت مقامات و رهبران دو کشور همواره ناکام مانده اند.